Άραγε πόσα τεμάχια από το Τίμιο Ξύλο, υπάρχουν σήμερα στον κόσμο; Αυτή είναι σίγουρα μια ερώτηση που έχει κατά καιρούς περάσει από το μυ...
Άραγε πόσα τεμάχια από το Τίμιο Ξύλο, υπάρχουν σήμερα στον κόσμο; Αυτή είναι σίγουρα μια ερώτηση που έχει κατά καιρούς περάσει από το μυαλό όλων μας, τη στιγμή που παρουσιάζονται διάφορα τμήματα Τιμίου Σταυρού.
Το ερώτημα για το πόσο Τίμιο Ξύλο υπάρχει, κλήθηκε να απαντήσει το 1961 το πόνημα του Anatole Frolow υπό τον τίτλο: La relique de la Vraie Croix. Recherches sur le développement d’un culte, στα ελληνικά: Το λείψανον του Αληθούς Σταυρού. Έρευνες επί της εξελίξεως μίας λατρείας.
Το έργο αυτό για το Τίμιο Ξύλο εκδόθηκε από το Γαλλικό Ινστιτούτο Βυζαντινών Σπουδών στο Παρίσι. Στο βιβλίο του, ο Anatole Frolow έχει καταχωρήσει κάθε παραπομπή σε τεμάχιο Τιμίου Σταυρού, που απαντάται είτε σε πρωτογενείς πηγές, πχ Πατέρες της Εκκλησίας, είτε σε δευτερεύουσες πηγές, όπως μητρώα θησαυρών εκκλησιών, απογραφές κινητών αντικειμένων εκκλησιαστικής τέχνης Μητροπόλεων, Πατριαρχείων, Ιερών Μονών κτλ.
Το έργο αυτό για το Τίμιο Ξύλο εκδόθηκε από το Γαλλικό Ινστιτούτο Βυζαντινών Σπουδών στο Παρίσι. Στο βιβλίο του, ο Anatole Frolow έχει καταχωρήσει κάθε παραπομπή σε τεμάχιο Τιμίου Σταυρού, που απαντάται είτε σε πρωτογενείς πηγές, πχ Πατέρες της Εκκλησίας, είτε σε δευτερεύουσες πηγές, όπως μητρώα θησαυρών εκκλησιών, απογραφές κινητών αντικειμένων εκκλησιαστικής τέχνης Μητροπόλεων, Πατριαρχείων, Ιερών Μονών κτλ.
Η εύρεση και η αναγνώριση του Τιμίου Σταυρού, τοιχογραφία, 1452-66, Piero della Francesca, Arezzo. Αριστερά, απεικονίζεται η εύρεση των τριών σταυρών, ενώ δεξιά η αναγνώριση του Τιμίου Σταυρού δια θαύματος. Ο Frolow προσφέρει επίσης σε αυτό το βιβλίο μια εικόνα για την κατανομή των τεμαχίων από το Τίμιο Ξύλο στην Ευρώπη.
Επίσης, προχωρά και σε μια ανάλυση για το πόσο σημαντικός ήταν ο Τίμιος Σταυρός για τη βυζαντινή αυτοκρατορία. Μάλιστα, κατά την ιχνηλάτηση και καταγραφή των αναφορών σε λειψανοθήκες του Τιμίου Σταυρού, ο Frolow βρίσκει μια πολύ ενδιαφέρουσα κατανομή στο χρόνο.
Από τον πέμπτο μέχρι τον έβδομο αιώνα, εντόπισε μόλις πενήντα τέσσερις αναφορές. Μετά το δωδέκατο αιώνα, πιθανότατα εξαιτίας των σταυροφοριών και την επιστροφή των προσκυνητών από τους Αγίους Τόπους, οι αριθμοί αυξάνονται σχεδόν δραματικά.
Στν 12ο αιώνα συναντάμε 162 αναφορές και 260 στο 13ο αιώνα. Κατά την εξέταση αυτών των αναφορών και διευρευνώντας τις σταυροθήκες που επιβιώνουν μέχρι σήμερα, η εκτίμηση του Frolow είναι ότι οι περισσότερες από τις σταυροθήκες αυτές που επιβιώνουν μέχρι σήμερα σε ολόκληρη την Ευρώπη είναι μεταγενέστερες του δέκατου αιώνα. Ο Anatole Frolow εντόπισε συνολικά 1150 αναφορές σε σταυροθήκες με τεμάχια Τιμίου Σταυρού, αλλά βέβαια μετά το 1961 πιθανότατα κάποιες άλλες σταυροθήκες μπορεί να έχουν έρθει στο φως, ιδιαίτερα στην Ανατολική Ευρώπη, πχ Ρωσία, όπου ο συγγραφέας ίσως δεν είχε τότε πλήρη πρόσβαση στις πηγές.
Ως ένα παράδειγμα μίας τέτοιας αναφοράς του βιβλίου, η σταυροθήκη με τεμάχιο Τιμίου Σταυρού που αποθησαυρίζεται στην Ιερά Μονή Βατοπεδίου Αγίου Όρους και χρησιμοποιείται από τη λειψανοθήκη ως φόντο του ιστότοπού της φέρει τον αριθμό 886 με περίπου μία σελίδα περιγραφής.
Σταυροθήκη με τεμάχιο Τιμίου Ξύλου και άλλα λείψανα, η οποία αποθησαυρίζεται στην Ιερά Μονή Βατοπεδίου Αγίου Όρους.
Το μεγαλύτερο τεμάχιο Τιμίου Ξύλου στον κόσμο
Αυτό θεωρείται το μεγαλύτερο τεμάχιο Τιμίου Ξύλου που σώζεται στον κόσμο. Αποθησαυρίζεται στον Θησαυρό του Καθεδρικού Ναού της πόλης των Βρυξελλών που τιμάται στο όνομα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ και της Αγίας Γουδούλης (680-714). Το Τίμιο Ξύλο που περιέχει έχει ύψος 54,9 εκατοστά και μήκος 27,7 εκατοστά (στον κάθετο βραχίονα). Το Τίμιο Ξύλο συνοδεύεται από μία περίτεχνη σταυροθήκη, στην οποίαν βρισκόταν αρχικά εγκιβωτισμένο.
Δείτε φωτογραφίες και διαβάστε ένα σύντομο ιστορικό:
Ο Τίμιος Σταυρός των Βρυξελλών είναι, σύμφωνα με την ερευνήτριά του Anne van Ypersele de Strihou, από πεύκο και σχηματίστηκε από συνένωση μικρότερων τεμαχίων Τιμίου Ξύλου. Στην επόμενη φωτογραφία βλέπουμε την μπροστινή πλευρά του Τιμίου Σταυρού. Αρχικά βρισκόταν καλυμμένος από μία χρυσή θήκη με πολύτιμους λίθους που όμως αφαιρέθηκε πιθανότατα από Γάλλους στρατιώτες το 1793, κατά τους πολέμους της Γαλλικής Επανάστασης. Κατά την αφαίρεση της πολύτιμης θήκης, το Τίμιο Ξύλο έπαθε αρκετές ζημιές, αλλά ανακαινίστηκε το 1794, από επιτρόπους του Καθεδρικού Ναού. Κατά την ανακαίνιση τοποθετήθηκε η κόκκινη σφραγίδα αυθεντικότητας και η μικρή επίχρυση πλακέτα με την αναμνηστική επιγραφή: DIREPTA 7MA / MARTII, PUBLICAE / VENERATIONI / RESTITUTA / 29MA 7BRIS 1793.
Η πίσω πλευρά του Τιμίου Σταυρού των Βρυξελλών είναι καλυμμένη με ασημένιο "πουκάμισο" που φέρει εγχάρακτα τα σύμβολα των τεσσάρων ευαγγελιστών με τον Αμνό του Θεού (AGNUS DEI) στο κέντρο και κτητορική / αφιερωτική επιγραφή.
Η επιγραφή είναι γραμμένη σε παλαιά αγγλικά: + DRAHMAL ME WORHTE (= ο Drahmal με εποίησε).
Περιμετρικά του Τιμίου Σταυρού ασημένια λωρίδα με την εξής επιγραφή σε παλαιά αγγλικά: THAS RODE HET AETHLMAER WYRICAN OND ADELWOLD HYS BEROTHO (R) CRISTE TO LOFE FOR AELFRICES SAULE HYRA BEROTHOR (= Αυτόν τον Σταυρό ο Aethlmaer και ο αδελφός του Adelwold διέταξαν να γίνει, εις δόξαν Χριστού, για την ψυχή του αδελφού τους Aelfric).
Και πιο κάτω: + ROD IS MIN NAMA, CEO IC RICNE CYNINC BAER BYFICYNDE, BLODE BESTEMED (= Σταυρός είναι το όνομά μου, κάποτε έναν Βασιλιά κρατούσα δυνατά, που έτρεμε καθώς το αίμα του κυλούσε).
Η μελέτη της γραφής και της γλώσσας ανάγει την κατασκευή της θήκης στην Βόρεια Αγγλία τον 10ο ή 11ο αιώνα. Μάλιστα η τελευταία επιγραφή Σταυρός είναι το όνομά μου κτλ παρηχεί ένα γνωστό αγγλοσαξωνικό ποίημα, γνωστό σήμερα ως The dream of the Rood, που ανάγεται στη χρυσή εποχή του βασιλείου Northumbrie (700-750).
Η έρευνα για τα ονόματα των τριών αδελφών που αναφέρονται στην επιγραφή απέδωσε τελικά την κατασκευή αυτής της σταυροθήκης στην αγγλοσαξωνική βασιλική οικογένεια των αρχών του 11ου αιώνα. Όσον αφορά το τεμάχιο του Τιμίου Σταυρού, οι ερευνητές θεωρούν πως πρόκειται για δώρο του Πάπα Μαρίνου Α' στον βασιλιά Αλφρέδο του Ουέσσεξ, το 883 ή το 885. Η μακρά όμως ιστορία της σταυροθήκης από το βασίλειο του Ουέσσεξ στις Βρυξέλλες δεν θα καλυφθεί εδώ.
Το 1617-1639 κατασκευάστηκε στην Ολλανδία η παρακάτω βαρύτιμη σταυροθήκη με σκοπό τον εγκιβωτισμό της σταυροθήκης του Drahmal σε αυτήν. Είναι κατασκευασμένη από επίχρυσο ασήμι, σμάλτα και πολύτιμους λίθους και έχει διαστάσεις 82,5 εκ. ύψος και 47 εκ. πλάτος. Στην παρακάτω φωτογραφία βλέπουμε την μπροστινή πλευρά της βαρύτιμης σταυροθήκης. Στη βάση της σταυροθήκης ενσωματώθηκε και λείψανο Ιεράς Άκανθας από τον Ακάνθινο Στέφανο του Χριστού.
Πηγή
Πηγή
Το μεγαλύτερο τεμάχιο Τιμίου Ξύλου στον κόσμο
Αυτό θεωρείται το μεγαλύτερο τεμάχιο Τιμίου Ξύλου που σώζεται στον κόσμο. Αποθησαυρίζεται στον Θησαυρό του Καθεδρικού Ναού της πόλης των Βρυξελλών που τιμάται στο όνομα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ και της Αγίας Γουδούλης (680-714). Το Τίμιο Ξύλο που περιέχει έχει ύψος 54,9 εκατοστά και μήκος 27,7 εκατοστά (στον κάθετο βραχίονα). Το Τίμιο Ξύλο συνοδεύεται από μία περίτεχνη σταυροθήκη, στην οποίαν βρισκόταν αρχικά εγκιβωτισμένο.
 |
| Το μεγαλύτερο κομμάτι Τιμίου Σταυρού που υπάρχει σήμερα στον κόσμο, όπως εκτίθεται σήμερα στον Θησαυρό του Καθεδρικού Ναού των Βρυξελλών. Διαστάσεις: ύψος 54,9 εκ, πλάτος 27,7 εκ. |
 |
| Η περίτεχνη και βαρύτιμη σταυροθήκη, όπου εγκιβωτιζόταν ο Τίμιος Σταυρός των Βρυξελλών. Σήμερα εκτίθεται ξεχωριστά. |
 |
| Βρυξέλλες, Βέλγιο |
Δείτε φωτογραφίες και διαβάστε ένα σύντομο ιστορικό:
Ο Τίμιος Σταυρός των Βρυξελλών είναι, σύμφωνα με την ερευνήτριά του Anne van Ypersele de Strihou, από πεύκο και σχηματίστηκε από συνένωση μικρότερων τεμαχίων Τιμίου Ξύλου. Στην επόμενη φωτογραφία βλέπουμε την μπροστινή πλευρά του Τιμίου Σταυρού. Αρχικά βρισκόταν καλυμμένος από μία χρυσή θήκη με πολύτιμους λίθους που όμως αφαιρέθηκε πιθανότατα από Γάλλους στρατιώτες το 1793, κατά τους πολέμους της Γαλλικής Επανάστασης. Κατά την αφαίρεση της πολύτιμης θήκης, το Τίμιο Ξύλο έπαθε αρκετές ζημιές, αλλά ανακαινίστηκε το 1794, από επιτρόπους του Καθεδρικού Ναού. Κατά την ανακαίνιση τοποθετήθηκε η κόκκινη σφραγίδα αυθεντικότητας και η μικρή επίχρυση πλακέτα με την αναμνηστική επιγραφή: DIREPTA 7MA / MARTII, PUBLICAE / VENERATIONI / RESTITUTA / 29MA 7BRIS 1793.
 |
| Η μπροστινή πλευρά του Τιμίου Σταυρού των Βρυξελλών |
Η πίσω πλευρά του Τιμίου Σταυρού των Βρυξελλών είναι καλυμμένη με ασημένιο "πουκάμισο" που φέρει εγχάρακτα τα σύμβολα των τεσσάρων ευαγγελιστών με τον Αμνό του Θεού (AGNUS DEI) στο κέντρο και κτητορική / αφιερωτική επιγραφή.
Η επιγραφή είναι γραμμένη σε παλαιά αγγλικά: + DRAHMAL ME WORHTE (= ο Drahmal με εποίησε).
 |
| Η πίσω πλευρά του Τιμίου Σταυρού των Βρυξελλών με επιγραφή σε παλαιά αγγλικά. + DRAHMAL ME WORTHE (= ο Drahmal με έφτιαξε). |
 |
| Από την διακόσμηση του Τιμίου Σταυρού των Βρυξελλών (εγχάρακτοι ρόδακες με τα σύμβολα των τεσσάρων ευαγγελιστών και τον Αμνό του Θεού στο κέντρο) |
Περιμετρικά του Τιμίου Σταυρού ασημένια λωρίδα με την εξής επιγραφή σε παλαιά αγγλικά: THAS RODE HET AETHLMAER WYRICAN OND ADELWOLD HYS BEROTHO (R) CRISTE TO LOFE FOR AELFRICES SAULE HYRA BEROTHOR (= Αυτόν τον Σταυρό ο Aethlmaer και ο αδελφός του Adelwold διέταξαν να γίνει, εις δόξαν Χριστού, για την ψυχή του αδελφού τους Aelfric).
Και πιο κάτω: + ROD IS MIN NAMA, CEO IC RICNE CYNINC BAER BYFICYNDE, BLODE BESTEMED (= Σταυρός είναι το όνομά μου, κάποτε έναν Βασιλιά κρατούσα δυνατά, που έτρεμε καθώς το αίμα του κυλούσε).
 |
| Τμήμα της κτητορικής / αφιερωτικής επιγραφής. Μεταφράζεται ως: Σταυρός είναι το όνομά μου, κάποτε έναν Βασιλιά κρατούσα δυνατά, που έτρεμε καθώς το αίμα του κυλούσε. |
Η μελέτη της γραφής και της γλώσσας ανάγει την κατασκευή της θήκης στην Βόρεια Αγγλία τον 10ο ή 11ο αιώνα. Μάλιστα η τελευταία επιγραφή Σταυρός είναι το όνομά μου κτλ παρηχεί ένα γνωστό αγγλοσαξωνικό ποίημα, γνωστό σήμερα ως The dream of the Rood, που ανάγεται στη χρυσή εποχή του βασιλείου Northumbrie (700-750).
Η έρευνα για τα ονόματα των τριών αδελφών που αναφέρονται στην επιγραφή απέδωσε τελικά την κατασκευή αυτής της σταυροθήκης στην αγγλοσαξωνική βασιλική οικογένεια των αρχών του 11ου αιώνα. Όσον αφορά το τεμάχιο του Τιμίου Σταυρού, οι ερευνητές θεωρούν πως πρόκειται για δώρο του Πάπα Μαρίνου Α' στον βασιλιά Αλφρέδο του Ουέσσεξ, το 883 ή το 885. Η μακρά όμως ιστορία της σταυροθήκης από το βασίλειο του Ουέσσεξ στις Βρυξέλλες δεν θα καλυφθεί εδώ.
Το 1617-1639 κατασκευάστηκε στην Ολλανδία η παρακάτω βαρύτιμη σταυροθήκη με σκοπό τον εγκιβωτισμό της σταυροθήκης του Drahmal σε αυτήν. Είναι κατασκευασμένη από επίχρυσο ασήμι, σμάλτα και πολύτιμους λίθους και έχει διαστάσεις 82,5 εκ. ύψος και 47 εκ. πλάτος. Στην παρακάτω φωτογραφία βλέπουμε την μπροστινή πλευρά της βαρύτιμης σταυροθήκης. Στη βάση της σταυροθήκης ενσωματώθηκε και λείψανο Ιεράς Άκανθας από τον Ακάνθινο Στέφανο του Χριστού.
 |
| Η μπροστινή πλευρά της βαρύτιμης μεταγενέστερης σταυροθήκης του 17ου αιώνα. Στη βάση της μέσα σε ειδική θήκη με κρύσταλλο, η Ιερά Άκανθα από τον Ακάνθινο Στέφανο του Χριστού. |
 |
| Η Ιερά Άκανθα στη βάση της σταυροθήκης του 17ου αιώνα. |
 |
| Η πίσω πλευρά της βαρύτιμης μεταγενέστερης σταυροθήκης του 17ου αιώνα. |
 |
| Το βιβλίο της Anne van Ypersele de Strihou με την περιγραφή του Θησαυρού του Καθεδρικού Ναού των Βρυξελλών. |
Πηγή
