Το πιο έντονο και φορτισμένο στοιχείο της τελετουργικής αίσθησης του χριστουγεννιάτικου Δωδεκαημέρου είναι τα κάλαντα.
Το πιο έντονο και φορτισμένο στοιχείο της τελετουργικής αίσθησης του χριστουγεννιάτικου Δωδεκαημέρου είναι τα κάλαντα.
Όπως και η λέξη μας δείχνει, πήραν τ' όνομά τους από τις αρχαίες Ρωμαϊκές καλένδες και μάλιστα απ' τις καλένδες του Γεναρίου, στις οποίες οι Ρωμαίοι ξεχύνονταν στους δρόμους και στις πλατείες με τραγούδια, φωνές και λαϊκά ξεφαντώματα για να γιορτάσουν το διπρόσωπο θεό Ιανό, που απ' αυτόν πήρε και ο Ιανουάριος το όνομά του.
Μα αν η ονομασία των καλάντων είναι Ρωμαϊκή, το έθιμο που κρύβεται πίσω της, είναι γνήσιο Ελληνικό που ξεκινάει απ' την αρχαιότητα με το όνομα Ειρεσιώνη.
Η Ειρεσιώνη ήταν ένα σύμβολο και ένα έθιμο μαζί. Σύμβολο της ευφορίας και γονιμότητας της γης που γιορταζόταν δυο φορές το χρόνο, μια την άνοιξη με σκοπό την παράκληση των ανθρώπων προς τους θεούς να προστατεύσουν τα σπαρτά από τις καταστροφές και μια το φθινόπωρο, για να τους ευχαριστήσουν για την συγκομιδή των καρπών. Μαζί όμως με τα θρησκευτικά τους καθήκοντα και τις ευχαριστίες στους θεούς, έδιναν ευχές και στους συναθρώπους. Παιδιά γύριζαν από σπίτι σε σπίτι, κρατώντας κλαδιά δάφνης ή ελιάς στολισμένα με μαλλί (σύμβολο υγείας και ομορφιάς) και καρπούς κάθε λογής, τραγουδώντας για καλύτερη τύχη και γονιμότητα της γης.
Η παλιά αυτή ελληνική παράδοση της Ειρεσιώνης αναφέρεται ήδη από τον Όμηρο, ο οποίος όταν βρισκόταν στη Σάμο, σκάρωσε διάφορα τραγούδια τα οποία μαζί με μια ομάδα παιδιών τα τραγουδούσαν στα σπίτια των πλουσίων ευχόμενοι πλούτο, χαρά και ειρήνη.
Τα παινέματα λοιπόν και οι ευχές, περνώντας με τα τραγούδια από γενιά σε γενιά, έφτασαν στα Ρωμαϊκά Χρόνια με τις Καλένδες, απ' τις οποίες έλαβαν τη μορφή που απαντάμε σήμερα, από τα Πρωτοχριστιανικά κιόλας χρόνια. Η τότε επίσημη χριστιανική εκκλησία, θέλοντας να εκμεταλλευτεί τη σημασία και την επισημότητα που οι Ρωμαίοι προσέδιδαν στις Καλένδες, τοποθέτησε στις μέρες αυτές την επέτειο της Γέννησης του Χριστού. Έτσι τα κάλαντα είναι ένα πυκνανακάτεμα αρχαίων και χριστιανικών εθίμων, που οι ρίζες τους ξεκινούν από την αρχαιότητα, περνάνε στο Βυζάντιο και συνταιριασμένα με τη Θεία γέννηση, παίρνουν καινούργια μορφή και νέο περιεχόμενο.
