Στους 341,2 χιλ. διαμορφώνεται ο αριθμός των απασχολουμένων στον τουρισμό το 2016, αριθμός ψηλότερος ακόμη και από τα προ κρίσης επίπε...
Στους 341,2 χιλ. διαμορφώνεται ο αριθμός των απασχολουμένων στον τουρισμό το 2016, αριθμός ψηλότερος ακόμη και από τα προ κρίσης επίπεδα, το 2008 και ρεκόρ από την έναρξη της Eρευνας Εργατικού Δυναμικού (ΕΕΔ) της ΕΛΣΤΑΤ. Συνολικά, το 2016 η απασχόληση στον τουρισμό ανήλθε στο 9,3% του συνόλου των απασχολούμενων στην χώρα έναντι 3,9% το 1983 και 7% το 2008.
Tα στοιχεία προκύπτουν από τη μελέτη του Sete Intelligence του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων με αντικείμενο τις «Μακροχρόνιες τάσεις (1983 – 2016) απασχόλησης στον Τουρισμό και στους λοιπούς Κλάδους της ελληνικής οικονομίας».
Σύμφωνα με τη μελέτη, την περίοδο 2009 – 2013 παρατηρείται γενικευμένη πτώση της απασχόλησης, περιλαμβανομένων και των απασχολούμενων στον τουρισμό. Από το 2014 όμως, ο τουρισμός –σε αντίθεση με τους λοιπούς κλάδους– έχει ταχεία ανάκαμψη (2014/2013: +23%, 2015/2014: +7,6%, 2016/2015: +5,1%) και το 2016 ο συνολικός αριθμός απασχολούμενων στον τουρισμό (341,2 χιλ.) βρίσκεται στο υψηλότερο σημείο από την έναρξη της ΕΕΔ (έναντι 322,1 χιλ. στην προ κρίσης αιχμή το 2008) και 2,5 φορές υψηλότερα απ' ότι στην έναρξη της ΕΕΔ το 1983 (136,3 χιλ.).
Αντίθετα, στους λοιπούς κλάδους η ανάκαμψη επήλθε ένα χρόνο αργότερα (2015 έναντι 2014) και ήταν πολύ ηπιότερη, ενώ η συνολική απασχόληση το 2016 ήταν 3.332,4 χιλ. μειωμένη κατά -22,3% ή -955,9 χιλ. έναντι των 4.288,3 χιλ. το 2008, έτος με την μέγιστη απασχόληση στους λοιπούς κλάδους, αλλά ακόμα και έναντι του 1983 (3.540,2 χιλ.). Συγκεκριμένα, ο σύνθετος ετήσιος ρυθμός μεταβολής (Compounded Annual Growth Rate - CAGR) της απασχόλησης μεταξύ 1983 και 2016 στον τουρισμό είναι αυξητικός +2,8% ενώ αντίθετα στους λοιπούς κλάδους κινείται οριακά μειωμένος -0,1%. Οι κλάδοι που επλήγησαν περισσότερο από την κρίση είναι οι κατασκευές (-63%), η μεταποίηση (-36,2%), το εμπόριο (-21,7%) και η γεωργία, δασοκομία και αλιεία (-11,5%). Οι απώλειες αυτών των κλάδων αντιπροσωπεύουν το 73,5% των χαμένων θέσεων εργασίας μεταξύ 2008 - 2016.
Η πλήρης απασχόληση
Από το 2014 η πλήρης απασχόληση στον τουρισμό ανακάμπτει με υψηλούς ετήσιους ρυθμούς
Η εξέλιξη της πλήρους απασχόλησης έως το 2008 είναι σταθερά αυξητική στο σύνολο της οικονομίας. Μεταξύ 2009 – 2013 παρατηρείται μείωση των απασχολούμενων τόσο στον τουρισμό (-23,6%) όσο και στους λοιπούς κλάδους (-24,9%), ενώ από το 2014 η πλήρης απασχόληση στον τουρισμό ανακάμπτει με υψηλούς ετήσιους ρυθμούς, +12,2% το 2014, +7,6% το 2015 και +3,0% το 2016, ενώ στους λοιπούς κλάδους η ανάκαμψη επήλθε αργότερα (2015: +1,6% και 2016: +1,2%) και πολύ ηπιότερα.
Η αύξηση της απασχόλησης στον τουρισμό υπερβαίνει την αύξηση εσόδων και προσεγγίζει αυτή των αφίξεων. Η απασχόληση στον τουρισμό ανέκαμψε μετά το 2014 και μάλιστα με πολύ υψηλούς ρυθμούς (2014/2013: +14,6%, 2015/2014: +9,6% και 2016/2015: +4,8%), ακολουθώντας τους υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης του εισερχόμενου τουρισμού:
• 2014: +23% αφίξεις και +10,2% έσοδα,
• 2015: +7,6% αφίξεις και + 5,5% έσοδα,
• 2016: +5,1% αφίξεις και -6,8% έσοδα.
Η μερική απασχόληση στον τουρισμό
Η Ελλάδα κατέχει το 7ο χαμηλότερο ποσοστό μερικής απασχόλησης ανάμεσα στα κράτη – μέλη της Ευρωζώνης, με τη μερική απασχόληση στον κλάδο να αντιστοιχεί στο 17,9% της συνολικής απασχόλησης, όταν στην ΕΕ-28 είναι 32,9%. «Αυτό που είναι ιδιαίτερα σημαντικό είναι ότι η αύξηση της μερικής απασχόλησης στον τουρισμό μετά την ανάκαμψή του το 2013, δεν είναι εις βάρος της πλήρους απασχόλησης αλλά προστίθεται στην αύξηση αυτής δίνοντας μια διέξοδο μερικής -έστω- απασχόλησης σε δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενους ενώ, ταυτόχρονα, οι επιχειρήσεις ακολουθούν μια συντηρητική πολιτική εν μέσω κρίσης. Ακόμα, οι εργαζόμενοι στον τουρισμό με μερική απασχόληση στην Ελλάδα απασχολούνται 21,6 ώρες εβδομαδιαίως έναντι 18,6 στην ΕΕ-28 (3ο τρίμηνο του 2016)», επισημαίνεται στη μελέτη. Ακόμα, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές της ΕΛΣΤΑΤ και της Eurostat, η μερική απασχόληση στους λοιπούς κλάδους στην Ελλάδα αντιστοιχεί στο 9,1% της συνολικής απασχόλησης έναντι 20,4% στην ΕΕ-28 και οι εργαζόμενοι στους λοιπούς κλάδους με μερική απασχόληση στην Ελλάδα απασχολούνται εβδομαδιαίως 20,5 ώρες έναντι 20,4 στην ΕΕ-28 (3ο τρίμηνο του 2016).
Σύμφωνα με την Eurostat το 2016 η Ελλάδα κατέχει το έβδομο χαμηλότερο ποσοστό μερικής απασχόλησης (9,7%) ανάμεσα στα κράτη – μέλη της Ευρωζώνης, μετά τη Σλοβακία (5,7%), τη Λιθουανία (7,1%), την Λετονία (8,3%), την Σλοβενία (8,9%), την Πορτογαλία (9,2%) και την Εσθονία (9,5%).
Στους απασχολούμενους μερικής απασχόλησης παρατηρείται ότι υπάρχει μια διαχρονική τάση αύξησης, που είναι πιο έντονη στον τουρισμό. Συγκεκριμένα, μεταξύ 1987 και 2016, οι εργαζόμενοι στον τουρισμό με μερική απασχόληση αυξάνονται από 5,1 χιλ. σε 61,0 χιλ. (+1.095,4%) ενώ στους λοιπούς κλάδους από 192,3 χιλ. σε 302,1 χιλ. (+57,1%). Παρ' όλα αυτά, η αύξηση της απασχόλησης σε απόλυτα νούμερα στον τουρισμό (+51 χιλ.) είναι μικρότερη απ' ότι στους λοιπούς κλάδους (+110 χιλ.). Στα χρόνια της κρίσης (μετά το 2008), οι εργαζόμενοι με μερική απασχόληση στον τουρισμό παρουσιάζουν σταθερά ανοδική πορεία που είναι έντονη το 2014 (+31,1%), το 2015 (+21,0%) και το 2016 (+13,9%), ενώ στους λοιπούς κλάδους η μερική απασχόληση αυξάνεται με ηπιότερους ρυθμούς και μάλιστα το 2011 και το 2015 παρουσιάζει μείωση (-3,5% / -0,6%).
Η απασχόληση στις Περιφέρειες
Το 2016 ο τουρισμός στις 3 νησιωτικές Περιφέρειες της χώρας που υποδέχονται τον μεγαλύτερο όγκο τουριστών (Νότιο Αιγαίο, Ιόνιο, Κρήτη) συμβάλλει σε άνω του 15,9% της άμεσης απασχόλησης που καταγράφεται στις Περιφέρειες αυτές. Στις υπόλοιπες Περιφέρειες η συνεισφορά του τουρισμού είναι μικρότερη παρόλα αυτά συμβάλλει σε σημαντικά ποσοστά μεταξύ 6,7% και 11,6%. Εδώ θα πρέπει να αναφερθεί ότι ο τουρισμός επιδρά έμμεσα και σε άλλους παραγωγικούς τομείς της οικονομίας στις περιοχές που αναπτύσσεται (αγροτικούς παραγωγούς, καταστήματα κ.α.) και ως εκ τούτου -εκτιμάται- ότι η συμβολή του είναι υψηλότερη.
Παρατηρούμε ότι η πορεία των απασχολούμενων για τους κύριους τουριστικούς προορισμούς τόσο στον τουρισμό όσο και στους λοιπούς κλάδους είναι αυξητική αν και οι απασχολούμενοι στον τουρισμό -ανάλογα και την Περιφέρεια- έχουν πιο έντονες διακυμάνσεις σε σύγκριση με την πιο ήπια αύξηση που παρατηρείται στο σύνολο όλων των άλλων κλάδων. Αυτό είναι αναμενόμενο αφού στους λοιπούς κλάδους περιλαμβάνεται πληθώρα δραστηριοτήτων που -φυσιολογικά- κάποιες κινούνται ανοδικά και κάποιες καθοδικά οδηγώντας το σύνολο σε πιο ήπιες μεταβολές. Αξιοσημείωτο πάντως είναι ότι από το 2008 και παρά την μείωση της απασχόλησης που μεσολάβησε έως και το 2013, η απασχόληση στον τουρισμό το 2016 είναι αυξημένη στις Περιφέρειες του Νοτίου Αιγαίου (+9,9%), της Κρήτης (+8,0%) και της Κεντρικής Μακεδονίας (+18,5%) και μειωμένη στην Περιφέρεια Ιονίων Νήσων (-2,1%). Αντίθετα, στους λοιπούς κλάδους είναι πτωτική (-8,6%, -22,0%, -20,8%, -16,5% αντίστοιχα). Τέλος, κοινό χαρακτηριστικό και των 4 Περιφερειών είναι ότι τα έτη 2014, 2015 και 2016 η πορεία της απασχόλησης κινείται θετικά με υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης με εξαίρεση την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου για το 2015 που καταγράφει μείωση -9,8%, πιθανότατα λόγω του πλήγματος του τουρισμού στην Κω λόγω των προσφυγικών ροών και της διαχείρισής τους.
Τέλος, στους τρείς κύριους νησιωτικούς προορισμούς, τα τελευταία 30 χρόνια, ο τουρισμός συμβάλλει σταθερά με περισσότερο από 10,0% επί του συνόλου των απασχολούμενων (με εξαίρεση τα πρώτα χρόνια για την Κρήτη). Ειδικά, για το 2016 ο τουρισμός συμβάλει το 23,0% των απασχολούμενων στα Ιόνια Νησιά, το 23,2% στο Νότιο Αιγαίο και το 15,9% στην Κρήτη. Η συμβολή του τουρισμού στην αιχμή της τουριστικής σεζόν είναι περαιτέρω αυξημένη: Κρήτη 18,5%, Νότιο Αιγαίο 27,5% και Ιόνιοι Νήσοι 29,8%.
